انجمن خیریه حمایت از بیماران کلیوی استان قزوین - بیماران کلیوی و رژیم غذائی مناسب آنها

بیماران کلیوی و رژیم غذائی مناسب آنها

١٣٩٥/٠٦/٣٠

بیماران کلیوی و رژیم غذائی مناسب آنها

تغذیه در بیماران کلیوی
نارسایی کلیه در پزشکی به شرایطی که در آن کلیه نتواند به طور منظم عمل کند گفته می‌شود و به معنی کاهش شدید عملکرد کلیه هاست. این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که آسیب به کلیه‌ها آنقدر شدید می‌شود که کارکرد این اندام‌ها به کمتر از ۱۰ درصد حد طبیعی می‌رسد. هنگامی که چنین وضعیتی رخ می‌دهد کلیه‌ها تقریبا دیگر نمی‌توانند مواد زائد بدن را دفع و مایعات بدن را تنظیم کنند.
موضوع نارسايي کليه و ارتباط آن با رژيم غذايي بحث مهم و پيچيده‌اي است و تنظيم رژيم غذايي فردي که مبتلا به نارسايي کليه است بايد حتما توسط يک متخصص تغذيه انجام شود.
تغییرات شیوه زندگی:
* تبعیت از یک شیوه زندگی سالم در بیماران کلیوی بسیار حائز اهمیت است مخصوصا اگر همراه با دیابت و فشار خون هم باشد.
* نگه داشتن فشار خون در یک محدوده ی مجاز که در نتیجه ی مصرف کمتر از ۱۵۰۰ میلی گرم سدیم در روز حاصل میشود.
* اگر مبتلا به دیابت هستید باید گلوکز خون خود را هرروز کنترل کنید.
* کلسترول خون را در محدوده ی مجاز نگه دارید. رژیم غذایی، فعالیت بدنی، حفظ وزن مطلوب و دارودرمانی میتواند به شما کمک کند تا سطح کلسترول خون خود را کنترل کنید.
* اگر نیاز به دارو درمانی دارید حتما با پزشک خود مشورت کنید.
* سیگار را کنار بگذارید چون میتواند وضعیت شما را هر روز وخیم تر کند.
* فعالیت بدنی خود را افزایش دهید زیرا میتواند برای فشار خون، قند خون و کلسترول خون شما مفید باشد.
* اگر چاق هستید وزن خود را کم کنید. کاهش وزن به کلیه های شما کمک میکند که بهتر کار کنند.
تغییرات رژیم غذایی
خوردن و آشامیدن شما براحتی میتواند کلیه ی شما را تحت تاثیر قرار دهد. مراحل زیر به شما نشان میدهد که چطور میتوانید بیماری کلیه ی خود را کنترل کنید:
1 - موادی را انتخاب کنید که حاوی نمک و سدیم کمتری هستند

* ترجیحا مواد غذایی تازه مصرف کنید زیرا در غذاهای بسته بندی شده مقادیر بالایی سدیم وجود دارد.
* از گیاهان پودر شده و ادویه های کم ضررتر بجای نمک استفاده کنید.
* پس از طبخ غذا و به هنگام مصرف دوباره به آن نمک اضافه نکنيد.
* نان مصرفی باید کم‌نمک و تهیه شده از آردهای سبوس‌دار باشد.
* حتما موقع خرید برچسب سلامت را که روی محصول قرار دارد مطالعه کنید و میزان سدیم آنرا بخوانید.
* اگر از مواد غذایی منجمد استفاده میکنید حتما انواع کم نمک آنرا مصرف کنید.
* اگر از سبزیجات، حبوبات، گوشت و ماهی کنسرو شده استفاده میکنید حتما قبل از مصرف آنرا بشویید.
2 - مقدار و نوع مناسبی از پروتئین را مصرف کنید:

* بعد از اینکه بدن شما از غذاهای مصرفی تان پروتئین را جذب نمود ضایعاتی به عنوان اوره از آنها ساخته میشود و در بیماری کلیه بدن شما نمیتواند اوره را جذب کند در نتیجه بيماران کليوي اغلب از نظر دريافت پروتئين محدوديت دارند و بايد پروتئين دريافتي‌شان در سطح خاصي تنظيم شود تا میزان اوره بدنشان کاهش یابد.
* سعی کنید تا آنجایی که میتوانید مقدار کمی غذاهای پروتئینی مصرف کنید.
* در نظر داشته باشید که رژيم غذايي حاوي پروتئين اندک مي ‌تواند پيشرفت بيماري را آرام کند و مانع از تشکيل اوره اضافه شود.
* دریافت مواد غذایی پرپروتئین باعث افزایش کارکرد کلیه و تشدید بیماری می‌شود.
* حتما در مورد مصرف مواد پروتئینی با پزشک خود مشورت کنید.
3 - غذاهایی را انتخاب کنید که برای قلب شما مفید هستند

*برای محافظت از رگهای خونی، قلب و کلیه هایتان مواظب باشد چه نوع غذایی میخورید.
* برای طبخ مواد غذایی ترجیحا از پختن، گریل کردن، بخارپز کردن و کباب کردن بجای سرخ کردن استفاده کنید.
* برای طبخ مواد غذایی از مقدار کمی روغن زیتون بجای کره و روغن های دیگر استفاده کنید.
* چربی های گوشت و پوست مرغ را حتما قبل از خوردن جدا کنید.
از غذاهایی که برای قلب مفید هستند میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
ماهی، حبوبات، سبزیجات، میوه ها، لبنیات کم چرب و ...
4 - غذاهایی را مصرف کنید که مقادیر کمی فسفر داشته باشد

* بیمارانی که از نارسایی کلیه رنج می برند در دفع فسفر موجود در خون دچار اختلال می باشند. فسفرماده ای است که در مواد غذایی پروتئینی و افزودنیهای غذایی رایج وجود دارد. برهمین اساس بیماران کلیوی باید فسفر دریافتی خود را محدود کنند ، زیرا مقادیر بالای فسفر در بدن آنها زمینه را برای ابتلا به بیماریهای قلبی فراهم می کند و در نهایت نیز حتی می تواند باعث مرگ این افراد می شود.
* برای محافظت از استخوانها و رگهای خونی بهتر است موادی مصرف کنید که فسفرشان کم است.
* به بسیاری از غذاهای بسته بندی شده فسفر اضافه می شود پس هنگام خرید حتما برچسب روی بسته را بخوانید.
از غذاهایی که مقادیر کمتری فسفر دارند میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
سبزیجات و میوه تازه، نان و برنج، ذرت و غلات
غذاهای حاوی فسفر بالا:
شیر و ماست(در کل روز بیشتر از نصف لیوان مصرف نشود)، پنیر( بیشتر از ۳۰ گرم در روز مصرف نشود)، انواع گوشت، حبوبات و دانه های روغنی (بر حسب مقدار محدودیت در رژیم محاسبه شود )
5 - غذاهایی را انتخاب کنید که مقدار مناسبی پتاسیم دارند

* ممکن است کلیه شما قادر نباشد که پتاسیم را از خون شما جمع آوری کند و میزان پتاسیم خون شما افزایش یابد. برای عملکرد درست سیستم عصبی و عضلات نیاز به مقادیر مناسبی پتاسیم است. کم یا زیاد بودن آن باعث ضعف هر دو سیستم میشود.
* در برخي از بيماران به ويژه آن هايي که دياليز مي شوند ممکن است ميزان پتاسيم افزايش يابد که قطعا خطرناک است. براي تنظيم اين ماده معدني هر بيمار حتما بايد با پزشک خود مشورت کرده و روش مناسبي را از وي دريافت کند. به علاوه کنترل منظم پتاسيم ضروري است.
* حبوبات (مانند نخود، عدس، لوبیا) حاوی مقدار زیادی پتاسیم هستند و بهتر است به شکل محدود مصرف شوند.
* سبزی‌ها و میوه‌ها حاوی مقدار زیادی پتاسیم هستند اما به دلیل دارا بودن بسیاری از مواد مغذی ضروری برای بدن، باید به مقدار متناسب از انواع کم‌پتاسیم آنها استفاده کرد.
* پختن سبزی‌ها سبب بالا رفتن مقدار پتاسیم قابل جذب آنها می‌شود بنابراین بهتر است سبزی‌ها به شکل خام مصرف شوند
* جانشین های نمک اغلب دارای مقادیر بالایی پتاسیم هستند در نتیجه حتما برچسب روی ماده غذایی را مطالعه نمایید.

جدول زیر به برخی موادی که دارای پتاسیم بالا یا پایین هستند اشاره میکند:

مواد غذایی با پتاسیم بالا	مواد غذایی با پتاسیم پایین
پرتقال، موز، خرما، گلابی، خربزه	سیب، هلو، انگور، لیمو، هندوانه
سیب زمینی، گوجه فرنگی، چغندر	هویج و حبوبات سبز، خیار، پیاز، کلم
برنج قهوه ای	نان سفید و پاستا
حبوبات و آجیل	برنج سفید

غذاهای غیر مجاز :
غذاهای حاوی سدیم بالا :
کالباس،سوسیس،زیتون،خیارشور،غذاهای کنسروی،ماهی دودی،چیپس
غذاهای حاوی پتاسیم بالا:
سبزیها: بروکلی، نخود، اسفناج، کدوحلوایی، رب گوجه فرنگی (گوجه فرنگی خام یا پخته فقط به اندازه یک عدد متوسط مجاز است)، سیب زمینی.
میوه ها: موز، خرما، انجیر، زردآلو، آلو، کیوی، طالبی، پرتغال
غذاهای حاوی فسفر بالا:
شیر و ماست(در کل روز بیشتر از نصف لیوان مصرف نشود)، پنیر( بیشتر از ۳۰ گرم در روز مصرف نشود)، انواع گوشت، حبوبات و دانه های روغنی (بر حسب مقدار محدودیت در رژیم محاسبه شود (

منبع : معاونت غذا و دارو

http://fdo.tums.ac.ir/index.php?page=alias-127&hl=fa_IR